Bệnh và điều trị, Phòng trị bệnh cho gia cầm

Bệnh Marek (MD) – Bệnh ung thư trên gà

Bệnh Marek (MD) ở gà hay còn gọi là bệnh ung thư trên gà là một bệnh truyền nhiễm do Herpesvirus gây ra. Bệnh có đặc điểm là sự tăng sinh cao độ của tế bào lympho dưới hình thức khối u ở tổ chức thần kinh ngoại biên cũng như các cơ quan nội tạng. Đây là một bệnh truyền nhiễm lây lan nhanh, với tỷ lệ chết rất cao, có thể lên tới 100%. Bệnh do virus gây ra nên không có thuốc điều trị đặc hiệu, vì vậy bệnh gây ra những thiệt hại rất lớn cho người chăn nuôi.

Nội dung chính

1. Căn bệnh, dịch tễ bệnh Marek.

1.1 Căn bệnh

  • Bệnh Marek là một bệnh truyền nhiễm trên gà do Herpesvirus gây ra.
  • Herpesvirus là một ARN virus, có vỏ bọc, thuộc họ Herpesviridae.
  • Đến nay, đã phân lập được 3 type virus (type 1 và type 2 được phân lập trên gà, type 3 được phân lập trên gà tây).
    • Serotype 1: Những chủng tạo khối u, có độc lực cao
    • Serotype 2: Những chủng ngoài tự nhiên, không gây khối u.
    • Serotype 3: Những chủng có độc lực thấp, không gây bệnh, chủ yếu tìm thấy trên gà tây. Thường được sử dụng làm vaccine.
  • Trong đó, serotype 1 là quan trọng nhất nhất trên gà vì có khả năng tạo khối u, và có độc lực cao.
  • Herpesvirus có thể tồn tại trong phân gà 6 tháng, trong nang lông của gà 4-5 tháng.
  • Virus có thể bị tiêu diệt bởi các chất sát trùng thông thường và bị bất hoạc trong môi trường pH = 3 hoặc pH = 11 trong 10 phút.
  • Virus có thể tồn tại nhiều tháng trong điều kiện nhiệt độ 20 – 25°C và tồn tại hằng năm ở 4°C.
  • Ở nhiệt độ càng cao, virus bị tiêu diệt càng nhanh. Ở 37°C virus bị tiêu diệt trong 8 giờ, 56°C  trong 30 phút, 60°C trong 10 phút.
 Herpesvirus gây bệnh Marek

1.2 Dịch tễ

  • Tất cả các giống gà đều mẫn cảm với bệnh, bao gồm cả gà tây.
  • Bệnh có thể lây lan trực tiếp từ con ốm sang con khỏe, và lây lan gián tiếp qua các dụng cụ chăn nuôi. Bệnh Marek không lây qua phôi.
  • Gà có thể mắc bệnh Marek quanh năm.
  • Bệnh lây lan nhanh, tỷ lệ mắc 10 – 60% và tỷ lệ chết có thể lên tới 100%.
  • Gà có thể nhiễm virus ngay từ khi mới nở nhưng sẽ bắt đầu xuất hiện triệu chứng sau 6 tuần tuổi, xảy ra chủ yếu ở độ tuổi 8 – 24 tuần tuổi.
  • Gà có thể nhiễm bệnh ngay từ lúc nở nhưng phải đến ngày 45 gà mới bắt đầu chết. Gà chết mạnh nhất vào giai đoạn từ 3 – 6 tháng tuổi.
  • Thời gian ủ bệnh rất dài từ 28 – 60 ngày.

2. Triệu chứng bệnh Marek.

Trong thời gian ủ bệnh, gà đa phần không có các biểu hiện bất thường. Tuy nhiên, triệu chứng thường rất nặng khi phát bệnh và tỷ lệ chết rất cao.

Bệnh Marek ở gà thường tiến triển chủ yếu theo 2 thể cấp tính và mạn tính.

2.1 Thể cấp tính

  • Chủ yếu ở gà 4 – 8 tuần tuổi, có thể sớm hơn và ít có các triệu chứng điển hình.
  • Gà chết đột ngột, chưa có biểu hiện thần kinh cục bộ tỷ lệ chết thường cao trong khoảng 20 – 30% có thể lên tới 60 – 70%, thường thể hiện triệu chứng ủ rũ và gầy yếu trước khi chết.
  • Gà thường bỏ ăn, ỉa phân lỏng và giảm tỷ lệ đẻ.
  • Gà đi lại khó khăn, bại liệt, sã cánh 1 bên do viêm dây thần kinh vận động.

2.2 Thể mạn tính (Thể cổ điển)

  • Chủ yếu xảy ra trên gà từ 4 – 8 tháng tuổi, thường ở 2 thể là thể thần kinh và thể mắt.

Thể thần kinh:

  • Đây là thể quan trọng khi nhận biết bệnh Marek trên gà.
  • Khi mắc bệnh ở thể thần kinh gà có biểu hiện đi lại khó khăn, gà liệt nhẹ rồi dần dần bại liệt hoàn toàn.
  • Đuôi gà có thể bị rủ xuống hoặc lệch sang một bên. Cánh sã xuống ở một bên hoặc cả hai bên.
  • Gà chết do thở khó vì dây thần kinh giao cảm bị liệt, hoặc chết đói do viêm dây thần kinh đùi làm gà không thể đi lại.

Thể mắt:

  • Khi gà mắc bệnh Marek ở thể này, gà có biểu hiện viêm mắt.
  • Ban đầu, mắt viêm nhẹ khiến gà trở nên mẫn cảm với ánh sáng, chảy nước mắt trong.
  • Dần dần viêm màng tiếp hợp rồi viêm mống mắt, ở khóe mắt đóng dày các mủ trắng. 
  • Khả năng nhìn của gà kém dần, có các biểu hiện như không mổ trúng thức ăn. Cuối cùng, gà có thể bị mù.
  • Ngoài ra, bệnh Marek còn có một thể là thể da: Trên da gà bị bệnh Marek xuất hiện các khối u, đặc biệt ngay ở các lỗ chân lông của gà bệnh.

3. Bệnh tích bệnh Marek.

Nhìn chung, gà bị bệnh Marek khi chết xác chết gầy mòn, khi chết một chân đưa về phía trước một chân đưa về phía sau.

3.1 Thể cấp tính

  • Ở thể cấp tính gà bị bệnh Marek có bệnh tích: Da sần sùi, lỗ chân lông nở to và dày lên thành từng cục.
  • Có các khối u ở nội tạng như ở gan, lách, thận, phổi, dạ dày, ruột, tim…

Thể u lan tràn:

  • U thường có ở gan, lách, thận, phổi,… ở thể này, gan, lách sưng to hơn nhiều lần so với bình thường, nhạt màu và bở.

Thể u hạt:

  • Thể này có mặt gan sần sùi với nhiều nốt u to nhỏ không đều nhau màu trắng xám.
  • Nếu u ở đường tiêu hóa như dạ dày tuyển hay thành ruột sẽ làm tổ chức này dày lên.
  • U ở cơ làm tổ chức cơ phồng to, mặt cắt của khối u có màu trắng xám do thâm nhiễm bạch cầu.

 

U ở gan khi gà bị Marek
U ở lách khi gà bị Marek
Các khối u nhỏ ở da của gà bị Marek
U ở ruột khi gà nhiễm Marek

3.2 Thể mạn tính

  • Bệnh tích chủ yếu khi gà nhiễm Marek thể mạn tính là hiện tượng viêm tăng sinh các dây thần kinh ngoại vi.
  • Dây thần kinh hông, thần kinh cánh sưng to, có khi lớn hơn 4-5 lần so với bình thường và có thể bị phù thũng.
  • Ngoài biến đổi bệnh tích ở tổ chức thần kinh còn có thể có các bệnh tích khác như: cơ teo, mắt bị mù và con ngươi biến dạng
Mắt gà bình thường so với mắt gà bị nhiễm Marek
Dây thần kinh sưng to khi nhiễm Marek

4.Phòng và điều trị bệnh Marek.

4.1 Phòng bệnh

  • Bệnh Marek trên gà không có thuốc điều trị đặc hiệu nên việc phòng chống bệnh là vô cùng quan trọng.
  • Tiêm phòng bằng vaccin bắt buộc cho gà từ 1 ngày tuổi (Đối với gà trắng thì không cần tiêm vaccin vì thời gian xuất bán của gà ngắn hơn thời gian bệnh phát bệnh).
  • Quản lý đàn gà tốt, nuôi theo nguyên tắc “cùng vào, cùng ra” và đảm bảo gà nuôi ở mật độ hợp lý.
  • Thực hiện nghiêm ngặt các biện phạm vệ sinh thú y, an toàn sinh học.
  • Thường xuyên quét dọn, thu nhặt lông gà trong chuồng nuôi vì virus tồn tại lâu trong các chân lông.
  • Quản lý người ra vào trại cũng như dụng cụ chăn nuôi để ngăn ngừa lây lan mầm bệnh.
  • Định kì sát trùng chuồng nuôi bằng các chất sát trùng.
  • Bổ sung thêm vitamin C, điện giải để tăng cường sức đề kháng cho con vật.

4.2 Điều trị

  • Bệnh Marek trên gà do virus gây ra nên không có thuốc điều trị đặc hiệu.
  • Khi xảy ra dịch bệnh cần cách ly đàn mắc bệnh ngay, không vận chuyển gà nhiễm bệnh ra ngoài, tránh lây lan mầm bệnh.
  • Nên tiêu hủy những con gà mắc bệnh cùng xác gà bằng cách đốt chết để tránh lây lan dịch bệnh.
  • Xử lý chất đồn chuồng, chất thải của đàn gà mắc bệnh để tránh lây lan mầm bệnh.
  • Không nhập thêm gà giống về nuôi trong thời gian có dịch bệnh Marek xảy ra.
  • Sau khi xử lý dịch bệnh cần để trông chuồng ít nhất 3 tháng.
  • Sát trùng định kì chuồng nuôi 1- 2lần/tuần.

Cách xử lý khi dịch bệnh xảy ra là sử dụng các thuốc trợ sức trợ lực để con vật tăng khả năng chống lại mầm bệnh. Đặc biệt cần bổ sung cho các đàn khác khi chưa nhiễm bệnh để tăng sức đề kháng.

  • Sử dụng điện giải Gluco K + C để bù nước và điện giải.
  • Sử dụng vitamin C tăng sức đề kháng cho con vật
  • Sử dụng B – complex để bổ sung dinh dưỡng, trợ sức trợ lực cho con vật.

CÔNG TY DƯỢC THÚ Y ANICARE

Có thể bạn quan tâm

Tin liên quan